Telif hakkı, telif hakkıyla korunan materyaller, patentler ve ticari markalar dahil olmak üzere orijinal olarak oluşturulmuş varlıklarının devam eden kullanımı için bir tarafın diğerine yaptığı yasal olarak bağlayıcı bir ödemedir. Telif hakları, genellikle bir varlığın kullanımından elde edilen brüt veya net hasılatın yüzdesi olarak veya satılan birim başına sabit bir fiyat olarak kabul edilir. Ancak, her iki tarafın da isteklerine uyan vaka bazında müzakere edilebilirler.
Telif sözleşmelerinin şartları
Telif hakları, bir tarafa başka birinin yarattığı veya sahip olduğu fikri mülkiyeti kullanmak için açık haklar verme süreci olan lisanslamadan kaynaklanır. Bir lisans sözleşmesi, coğrafi sınırlamalar ve sözleşme süresi gibi telif haklarının sınırlarını ve kısıtlamalarını tanımlar. Telif hakları, başkalarının bir mal sahibinin mülkünü kullanmasına izin vererek mal sahibine bu kullanımdan gelir sağlar. Ayrıca, mülkün alıcısını uygunsuz kullanım nedeniyle mal sahibinin iddialarına karşı korur.
Telif sözleşmesi, ödemenin ne zaman yapılacağını, kayıtların nasıl tutulacağını ve ön ödeme gerekip gerekmediğini belirtmelidir. Telif hakkı oranları, münhasırlık, pazar talebi ve söz konusu ürünle rekabet edebilecek diğer benzer ürünlerin mevcudiyeti gibi bir dizi faktöre bağlıdır.
Telif hakkı türleri
- Müzik endüstrisinde, telif hakkı alınmış müzik sahiplerine performans telif ücreti olarak bilinen telif ücreti ödenir. Bu telif hakkı, rotasyonuna bir şarkıyı dahil etmek isteyen radyo istasyonları ve bir şarkıyı bir filmde kullanmak isteyen film yapımcıları tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Mülkleri üzerinde petrol veya mineral hakları olan bir arazi sahibi, bu hakları başka bir tarafa lisanslayabilir. Mal sahibi, bir tarafın kaynakları çıkarması karşılığında kaynak kirası olarak da bilinen bir telif hakkı ödemesi alır.
- Yayıncılık sektöründe, sattıkları her kitap için yayıncı tarafından yazara kitap telif ücreti ödenir. Yayıncı, bir yazarın telif oranını belirler.
- Stok görseller gibi görsellerin bir web sitesinde veya başka bir ortamda kullanılması için telif ücreti ödenmelidir.
- Franchise'lar ticari markalarla yakından bağlantılıdır, buna örnek olarak McDonald's. Franchise sahibi, adın ve diğer varlıkların kullanımı için ana şirkete franchise telif ücreti öder.
- Patent telif ücretleri, buluşu yapan ve üçüncü bir şahıs tarafından satan patentli bir buluşun sahibine ödenir.